05 Δεκ Απολαμβάνειν στα δύσκολα

Η ικανότητά μου να στέκομαι στην ομορφιά, να μηρυκάζω τα θετικά λόγια, να νιώθω δέος για τα μικρά και τα μεγάλα φαινόμενα στη φύση, να έχω ευγνωμοσύνη, και τόσα άλλα που είναι το Απολαμβάνειν, έχει πια ακονιστεί τόσο που δεν «σβήνει» εύκολα ούτε στα δύσκολα.

Τον χειμώνα του 2017 δεν είχε κλείσει ούτε ένας χρόνος από την απώλεια της Λουκίτσας μας (μπορείς να δεις εδώ την ιστορία από τη ζωή μας με τη Λουκία) και κλήθηκα ως μέλος και εκπαιδεύτρια της Ελληνικής Εταιρίας Θετικής Ψυχολογίας να συμμετέχω σε μία σειρά από ομιλίες του Ανοιχτού Λαϊκού Πανεπιστημίου, σε όλη την Ελλάδα. Θέμα του προγράμματος ήταν «Η επιστήμη της ευτυχίας», κι εγώ έκανα την παρουσίαση για το Απολαμβάνειν.

Μπορούμε να απολαμβάνουμε όταν όλα γύρω και μέσα μας είναι πολύ δύσκολα;

Με ρωτάνε, στα σεμινάρια, αν είναι εφικτό να απολαμβάνουν και να νιώθουν χαρά όταν βιώνουν δύσκολες στιγμές.

Η πρώτη μου απάντηση είναι ότι έχουμε από λάθος πιστέψει πως τα αρνητικά συναισθήματα αποκλείουν τα θετικά και το αντίστροφο.

Μία από τις σημαντικότερες ανακαλύψεις στην ιστορία της ψυχολογίας και της θετικής ψυχολογίας ειδικότερα, είναι η επιβεβαίωση ότι τα θετικά και τα αρνητικά συναισθήματα είναι χωριστές οντότητες. Μπορώ να βιώνω λύπη μέσα σε ένα πένθος και ταυτόχρονα να έχω και χαρά και ηρεμία και περηφάνια.

Η δεύτερή μου απάντηση είναι ότι οπωσδήποτε είναι καλύτερο να «προπονούμαστε» σε πιο εύκολες περιόδους της ζωής μας. Αυτός που το κατάφερε, εντοπίζει το φεγγάρι στον σκοτεινό ουρανό ακόμη και όταν χάσει τον δρόμο του. Ακόμη και όταν περπατάει κατάκοπος στην ερημιά. Κι ακόμη και τότε, η εικόνα από το φεγγάρι δεν αναιρεί αυτό που βιώνεις εκείνη τη στιγμή. Αντίθετα «ανοίγει ένα παράθυρο» στο σώμα και στον νου για να πάρεις λίγη δύναμη και να πας λίγο παρακάτω. Ή ακόμα και να βρεις κάποια λύση.

Όμως, ακόμη κι αν αυτό είναι από τα πιο δύσκολα για κάποιον, δεν σημαίνει ότι δεν είναι εφικτό.

Κι αυτή είναι η τελευταία μου απάντηση στο ερώτημα. “Ναι μπορούμε”.

Και πάμε πίσω στις ομιλίες μου για το Απολαμβάνειν, την εποχή που το πένθος μου ήταν νωπό και βαρύ.

Δεν είχα, προσωπικά, δυσκολία να … «εντοπίσω το φεγγάρι», όπως σας είπα και πριν. Όμως, γνώριζα -καλύτερα από κάθε άλλη φορά- ότι αρκετοί από τους 200 με 300 συμμετέχοντες κάθε φορά, βίωναν δύσκολα. Πιο δύσκολα από τα δύσκολα της καθημερινότητας του μέσου ανθρώπου.

Και για χάρη αυτών, που μέσα στο δικό μου πένθος μπορούσα να κατανοήσω καλύτερα, έψαξα στο βιβλίο του Βίκτορ Φρανκλ. Ήμουν σίγουρη ότι σ ’αυτό, θα βρω αυτό που ψάχνω. Μία στιγμή Απολαμβάνειν ακόμη και μέσα στη φρίκη της ζωής σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης.

Με αυτή θα κλείσω αυτό το κείμενο που το γράφω σε μία περίοδο τόσο δύσκολη για όλη την ανθρωπότητα. Ο καθένας από το δικό του μετερίζι.

Και εύχομαι από καρδιάς, να μπορείς πάντα να εντοπίζεις το φεγγάρι από πάνω σου. Ακόμα και όταν είναι σκοτεινός ο δρόμος, ακόμα κι αν νιώθεις κατάκοπος.

Βίκτορ Φρανκλ «Το νόημα της ζωής», σελ 76 – 77

«Όσο η εσωτερική ζωή του κρατούμενου έτεινε να γίνει ολοένα και πιο έντονη, βίωνε επίσης το κάλλος της τέχνης και της φύσης όσο ποτέ πριν. Υπό την επήρεια τέχνης και φύσης έφτανε ακόμη και να λησμονήσει ενίοτε τις δικές του φρικώδεις περιστάσεις. Εάν είχε δει τα πρόσωπά μας στη διάρκεια της μεταφοράς μας, από το Άουσβιτς σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης στη Βαβαρία, καθώς κοιτούσαμε τα βουνά του Ζάλτσμπουργκ με τις κορυφογραμμές τους να λάμπουν μες στο λιόγερμα, μέσα από τα μικρά καγκελόφραχτα παράθυρα του βαγονιού αιχμαλώτων, δε θα πίστευε στιγμή ότι εκείνα ήσαν τα πρόσωπα ανθρώπων που είχαν εγκαταλείψει κάθε ελπίδα για ζωή και ελευθερία. Παρά τούτον τον παράγοντα – ή ίσως εξαιτίας του – αφήσαμε να μας συναρπάσει το κάλλος της φύσης, που το είχαμε χάσει για τόσο πολύ καιρό».

Και συνεχίζει…

«Στο στρατόπεδο, επίσης, ένας άντρας μπορούσε να στρέψει την προσοχή ενός συντρόφου που δούλευε δίπλα του, σε ένα πανέμορφο ηλιοβασίλεμα που έλαμπε μέσα από τα ψηλά δέντρα των δρυμών της Βαβαρίας (όπως στην ξακουστή υδατογραφία του Ντιρερ). Ήταν οι ίδιοι εκείνοι δρυμοί όπου είχαμε χτίσει μια πελώρια, μυστική εγκατάσταση πυρομαχικών. Ένα βράδυ, όταν ήδη είχαμε πλαγιάσει στο δάπεδο του παραπήγματός μας, ξεθεωμένοι, με τις γαβάθες της σούπας στα χέρια, ένας συγκρατούμενος ήρθε με βιάση και μας ζήτησε να σπεύσουμε έξω στους χώρους συγκέντρωσης να δούμε το θαυμάσιο λιόγερμα.

Σαν σταματήσαμε έξω είδαμε δυσοίωνα σύννεφα να λάμπουν στα δυτικά και όλο τον ουρανό γεμάτο σύννεφα που ολοένα άλλαζαν σχήμα και χρώμα, από το γαλάζιο του ατσαλιού στο κόκκινο του αίματος. Τα ερημωμένα φαιά παραπήγματα συνιστούσαν μιαν έντονη αντίθεση, ενώ οι νερόλακκοι στο λασπερό έδαφος αντανακλούσαν τον όλο λάμψεις ουρανό. Και τότε, ύστερα από κάμποσα λεπτά συγκινητικής σιωπής, ένας κρατούμενος είπε σ’ έναν άλλο: «Ω, τι όμορφος που θα μπορούσε να είναι ο κόσμος!»

Photo by Brian Erickson & Simon Moore on Unsplash